[Tidender.] Folkemøte i Verdalen. - Ivar Aasen-tunet

(Av O. Aa.)

Den 10ande og 11te og 12te Januar var de Møte paa Folkehøgskulen i Verdalen. De var mykje Folk der, mest Menn men og nokre Kvinnor. I alt 300 umlag. Folkehøgskulelærar Kuløy og Stortingsmennerne Bentsen og Sæter og Ritmester Holt heldt Fyredrag. Første Dagen heldt Kuløyeit Fyredrag um dei Tankarne, som var uppe i Tien i Slutten av de fyrre og i Førstninga av dette Aarhundrae. Um Ettermiddagen tala Sæter om Folkesuveræniteten. Om dette Emne skulde de daa vera Ordskifte. Men de vart inkje noko viare, korkje om dette elder dei andre Emna, daa de var ingen Høgremenn der, iallfall ingen, som mukka noko imot de, som vart sagt. Bentsen vilde inkje, at ein skulde bruke de framande Ore Folkesuveræniteten, men helder de heimlege Ore Husbondsretten. Han trudde, at de inkje var so lett for Embættslagje aa kunna faa innbille Folk, at Husbondsretten var noko so faarlegt baade ukristeleg og anna, som dei kunde faa de til etter de framande Ore Folkesuveræniteten. Likaleis peika han paa kor grunnlaus den Tala var, at ein kunde finne det i Grunnloven, at Kongen skulde hava Negterett. Han endte Tala me, at han peikte paa den Læra, som Kongsraadsformann Stang ein Gong hadde dregje fram, om, at den aalmenne Folkeviljen, som han kom fram igjenom dei lovlege Formane, skulde vera den avgjerande. Den andre Dagen heldt Kuløy først eit Fyredrag um Grundtvig. Han peikte daa serleg paa, kva han hadde vore for Kyrkjelive. Han sagde, han viste ikkje av nokon viare Fyregangsmann sia den første kristne Tien, som hadde sungje elder vitna so varmt um Barnetrua som Grundtvig. Men naar Folk likavel hadde att Augo og Øyra for ein sovoren Mann, var de, totte han, de same som aa inkje ville hava noko me de beste, som var oppe i Tien. Han trudde, at Folke her i Lande me Tien skulde koma til aa sjaa paa honom me andre Augo enn til dessa hev vorte gjort, og fekk dei de skulde de verte anna Liv baade i Kyrkjen og Skulen. Vi skulde daa inkje lenger hava Tyskarane til Mynstermennerne vaare i Skulen. Deretter heldt Sæter eit Fyredrag om korleis Kristendomen vart frambore av Prestom no for Tia. Han sagde, at de var ingjen Gong, at de hadde vorte gjort so mykje for, at Folk kunde faa Opplæring som nett no, men likevel kom Vantrua meire og meire sigande fram og fekk Folk me seg. Men at de var so, trudde han laut koma av di, at de no var so mykje Tvang i dei Ting, som vekom Kristendomen. Dette avla Lygn og Likesælheit. Og so var deso lite Aand hjaa oss. Preikone var turre og umenneskjelege. Mange Prestar tykte han peikte meire paa Pinerome elder paa Himmerikje. Dei truga for mykje. Dei saag for lite gott hjaa eit Menneskje. Nei Prestane maatte faa meir Øyra for korleids Glee-Ore vart frambore i den første kristne Tien. Daa var Maaten som dei bar fram Kristendomen paa meire menneskjeleg og meire guddomeleg. Dette maatte til no skulde de verte bra. Prestarne maatte lære seg til meire aa tala de milde Ore, peike meire varmt paa den kjærlege Frelsaren. Om dette var de lite Ordskifte. Bentsen heldt daa til Slutt den Dagen eit Fyredrag om Kristendomen og Vinstrepolitikken. Han tok daa for seg de av Vinstrearbeie, som Kristendomsopraaberne sagde var imot Kristendomen, og som heile Vinstre var Skuld i. De var, sovitt eg hugse: Om Myrmannsgreione og om Negting aat Fyrom og om Negting til Umvøling av Likskurhuse, og om at dei uthala me Riksretten til de vart nytt Val og om Riksretten korleis dei hadde han saman, og so de at Stortingje hadde sagt, at de skulde vera tvo mindre i Høgsteretten. Han tala framifraa greitt om kor grunnlaust alt dette Skrike elder Rope aat Kristendomsvenerne var. Den siste Dagen var de fire Foredrag. Fyrst tala Sæter om Fritenkjarane. De, som skjilde ein Kristen og Fritenkjaren aat, var dei tri Greinane om Trua. Trua paa Faeren og Sonen og Heligaanden. Ein Fritenkjar kunde inkje me Sanning segja fram alt de om henne. Men mange Fritenkjarar var og bra Folk, som kunde gangne Fedralande sitt mykje, ja, som kunde vera reine Mønstermenn som no Henrik Vergeland, som hadde eit so stort og varmt Hjarte, at Braue kunde bli beiskt i Munnen hans ve de, at han kom til aa tenkja paa dei mange, som lei Nau. Sæter vilde, at vi skulde sjaa paa Fritenkjarane som paa Menneskje, so kunde vi vone meire, at sume Fritenkjarar kom igjen og fann Barnetrua si. Kamp imillom Kristendomen og Vantruen trudde han, at de vart. Men han gruvde inkje. Kristendomen skulde sigre. Holst tala om de Forslagje aat Sverdrup og Hjort om Brigding i Hergreiom og so lite Grand daa om Folkevæpningsamlagja. Derette igjen heldt daa Bentsen eit langt Fyredrag om dei Vinstresynder, som enno inkje hadde grepe so sterkt om seg, at Fleirtale av Tingmennom hadde vorte smitta av de, men som likevel fanns der. De var daa de om borgerlegt Ægteskap og om Sereige imillom Mann og Kone og om Trudomsfridom for Serlaga (Disenterne). Om dette tala og Bentsen greitt. Eg trur, at Folk kom til dei Tanka ve aa høyre paa han, at de var langt ifraa, at desse Sakerne var imot Kristendomen. De vart litt Samtale etterpaa om Serlagja. Sæter tala varmt for denne Sakja. Ein Mann av Serlagom (Garver Følling ifraa Levanger) var der. Han syntes, at den største Trangen for Dissenterne var, at dei inkje kunde faa Lov til aa gaa utor Statskyrkjan, om ein vilde, før enn han var 18 elder var de 19 Aar.

Daa me skulde til aa skiljas aat, minte Kuløy om, at han trudde, at de vist maatte vera der tett ve, at Olav Haraldson laag Natta før Slage og at de var der Tormod song de gamle Bjarkemaal, so heile Heren vakna. Han peikte paa, at vi turvte au til aa kvile og bu oss til Kamp, Kamp for alt, som var gott. Eg maa i det heile segje de, at de var eit av dei mest huggelege Folkemøtom, eg har vore paa.

Sparbu ^_21 ^_1 ^_84.

O. Aa.